Όσβαλντ Σπένγκλερ – “Ο άνθρωπος και η τεχνική”

Όσβαλντ Σπένγκλερ

“Ο άνθρωπος και η τεχνική. Συμβολή σε μια φιλοσοφία της ζωής”

β’ έκδοση

Μετάφραση: Γιώργος Στεφανίδης

Επίμετρο: Νίκος Ν. Μάλλιαρης

Φεβρουάριος 2024

160 σελίδες

τιμή: 13 ευρώ

ISBN: 978-618-5770-04-4

Οι ιδέες που περιλαμβάνονται σε τούτο το σύντομο βιβλίο συνεχίζουν, εμβαθύνουν αλλά κι ανανεώνουν συνάμα, τις αναλύσεις της Παρακμής της Δύσης, του μείζονος έργου του Όσβαλντ Σπένγκλερ. Το βασικό ζήτημα που απασχολεί εδώ τον Γερμανό φιλόσοφο είναι η ανάδυση κι οι πολλαπλές συνέπειες της επικράτησης της βιομηχανικής τεχνικής: σε επίπεδο κοινωνικό, οικονομικό και πνευματικό, εντός της ίδιας της παρακμάζουσας Δύσης· σε επίπεδο γεωπολιτικό, σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της Δύσης με τους μη δυτικούς λαούς· τέλος, σε επίπεδο οικολογικό, καθώς ο συγγραφέας αναλύει με ποιον τρόπο η ισχύς και η θηρευτική κι επεκτατική φύση της δυτικής τεχνικής χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο ως το ύψιστο και πιο αποτελεσματικό όπλο στον προμηθεϊκό του αγώνα ενάντια στη Φύση.

“Ο άνθρωπος ήταν –και είναι– υπερβολικά ρηχός και δειλός για να αντέξει το γεγονός της φθαρτότη­τας καθετί ζωντανού. Ως εκ τούτου, κουκουλώνει τη φθαρτότητα αυτή με τη ρόδινη αισιοδοξία της Προ­όδου –στην οποία κανείς δεν πιστεύει πραγματικά–, τη συγκαλύπτει με τη λογοτεχνία, ενώ κρύβεται πίσω από ιδεώδη για να μην αντικρύσει το παραμικρό. Η φθαρτότητα όμως, η γένεση και η φθορά, είναι η μορφή καθετί πραγματικού […]. Κάθε δημιουργία υποκύπτει στην παρακμή· κάθε σκέψη, κάθε εφεύρεση, κάθε πράξη υποκύπτει στη λησμοσύνη. Διαισθανόμαστε παντού κοσμοϊστορικές διαδρομές που έχουν εξαφανιστεί. Ερείπια περασμένων έργων που ανήκουν σε νεκρούς πλέον πολιτισμούς κείνται παντού μπροστά στα μά­τια μας. Στην ύβρη του Προμηθέα, ο οποίος φτάνει μέχρι τον ουρανό για να υποτάξει τις θεϊκές δυνάμεις στον άνθρωπο, αναλογεί η συντριβή.”

Ο  Όσβαλντ Άρνολντ Γκόντφριντ Σπένγκλερ γεννήθηκε το 1880 στο Μπλάνκενμπουργκ. Παρακολούθησε πανεπιστημιακά μαθήματα στη Χάλλε, το Μόναχο και το Βερολίνο. Το 1903 υποστηρίζει τη διατριβή του, Η βασική μεταφυσική ιδέα της ηρακλείτειας φιλοσοφίας, με επόπτη καθηγητή τον νεοκαντιανό A. Riehl, που απορρίπτεται λόγω ελλιπούς τεκμηρίωσης. Την υποστηρίζει επιτυχώς την επόμενη χρονιά, ενώ λίγους μήνες αργότερα ετοιμάζει τη δευτερεύουσα διατριβή του, προκειμένου να γίνει καθηγητής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Η ανάπτυξη του οργάνου της οράσεως στις ανώτατες βαθμίδες του ζωικού βασιλείου). Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός σε διάφορες γερμανικές πόλεις, διδάσκοντας από ιστορία μέχρι μαθηματικά και φυσικές επιστήμες. Το 1911 παραιτείται από εκπαιδευτικός κι έκτοτε ζει στο Μόναχο ως συγγραφέας, διάγοντας μονήρη και λιτοδίαιτο βίο, επιβιώνοντας χάρις σε μια μικρή κληρονομιά, τη σποραδική του αρθρογραφία και τα ιδιαίτερα μαθήματα που παρέδιδε. Γνώρισε τον Χίτλερ, αλλά απέρριπτε τους Ναζί ως χυδαίους θεατρίνους κι έτσι αρνήθηκε τις προτάσεις τους να δώσει διαλέξεις και να γίνει καθηγητής στο πανεπιστήμιο. Τους άσκησε κριτική στα Αποφασιστικά χρόνια με αποτέλεσμα να απαγορευτεί τόσο το συγκεκριμένο βιβλίο όσο και κάθε δημόσια αναφορά στον ίδιον από το 1933 ως και τον θάνατό του, στις 8 Μαΐου του 1936. Έργα του: Η παρακμή της Δύσης. Περιγράμματα μιας μορφολογίας της παγκόσμιας ιστορίας, τ. Α΄», Μορφή και πραγματικότητα (1918), τ. Β΄, Κοσμοϊστορικές προοπτικές (1922) –ελλ. μετάφραση: Τυπωθήτω, 2003· Πρωσσισμός και σοσιαλισμός  (1919) · Τα πολιτικά καθήκοντα της γερμανικής νεολαίας (1925)· Αποφασιστικά χρόνια (1933)· Δοκίμια (1937).