Φρανσουά Ρικάρ
Η λυρική γενιά. Δοκίμιο για τη ζωή και το έργο των πρώτων baby boomers
Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Επίμετρο: Λάκης Προγκίδης
Δεκέμβριος 2020
σελ. 360
τιμή: 19 ευρώ
ISBN: 978-618-85120-0-9
«Λυρικό πνεύμα», «αίσθημα της ελαφρότητας του κόσμου», «ελάφρυνση» της ύπαρξης: αυτές είναι οι βασικές πτυχές της κοσμοθεώρησης της λυρικής γενιάς, από την πρώτη στιγμή της εισόδου της στο ιστορικό προσκήνιο. Πρόκειται για τη γενιά που κυριάρχησε μετά τη δεκαετία του 1960 μέσα στον δυτικό κόσμο και διαμόρφωσε τις κοινωνίες στις οποίες συνεχίζουμε να ζούμε. Αναλύοντας το λυρικό πνεύμα –και αντλώντας από την ιδιαίτερη περίπτωση της πατρίδας του, του Κεμπέκ–, ο Φρανσουά Ρικάρ προτείνει μια πρωτότυπη ανάγνωση των κινημάτων του ’60. Απώτερος στόχος του είναι να στοχαστεί τις σημερινές κοινωνίες, οι οποίες προέκυψαν από τους μετασχηματισμούς και τις ρήξεις που τα κινήματα αυτά προκάλεσαν: τις μεταμοντέρνες κοινωνίες του ατομικισμού, της ιδιώτευσης, της κυνικής απομυθοποίησης των πάντων και της ξέφρενης κατανάλωσης. Ένα είδος φιλοσοφικής ανθρωπολογίας της εποχής μας, με άλλα λόγια.
«Αμφισβήτηση θα πει ακριβώς επανάσταση στην πράξη, καθημερινή, γειωμένη, στραμμένη ενάντια σε στόχους μεταβαλλόμενους και πάντα καινούργιους. Είναι το λυρικό αντάρτικο: για να μη «βαλτώσεις», δηλαδή για να τροφοδοτείς την ανυπομονησία, για να κρατάς ζωντανό το συναίσθημα της δύναμής σου και ατελείωτη τη γιορτή, ψάχνεις παντού θύλακες αντίστασης, ξεριζώνεις από παντού το σταθερό και το επαχθές, και πυροβολείς ό,τι κινείται – εν προκειμένω, ό,τι δεν κινείται. Καθηγητές, γονείς, εργοδότες, πολιτικοί ιθύνοντες, διανοούμενοι, θεσμοί, παραδόσεις, καθετί που αντιπροσωπεύει την τάξη ή τη σταθερότητα θεωρείται καταπιεστικό, σφετεριστικό και πληκτικό, και ως τέτοιο αξίζει να επικρίνεται, αν όχι να πατάσσεται. Όχι κατ’ ανάγκην για να προκύψει κάτι καλύτερο, αλλά για να ανοίξει απλώς χώρος, να αλλάξει ο κόσμος, να ελαφρύνουν όλα και να μη σταματήσει πουθενά η ξέφρενη αυτή διαλεκτική, αυτό το μεθυστικό «μπιτ» που πρέπει να είναι ο ρυθμός της ίδιας της ιστορίας».
Ο Φρανσουά Ρικάρ γεννήθηκε στο Shawinigan, στο Κεμπέκ του Καναδά το 1947. Σπούδασε στο Μόντρεαλ και στην Αιξ εν Προβάνς και επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ, όπου διδάσκει από τη δεκαετία του ’80 γαλλική και γαλλόφωνη-καναδική (κεμπεκιανή) λογοτεχνία. Έχει γράψει δοκίμια για τη λογοτεχνία και σημαντικές σύγχρονες μορφές της, όπως η Κεμπεκιανή Gabrielle Roy και ο Μίλαν Κούντερα, επί του έργου των οποίων θεωρείται ειδικός (έχοντας επιμεληθεί την έκδοση των έργων της πρώτης και συντάσσοντας εισαγωγές κι επιλόγους στα βιβλία του δεύτερου). Υπήρξε κριτικός λογοτεχνίας στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση, όπως και μέλος των εκδοτικών οίκων Éditions Sentier και Éditions du Boréal στον Καναδά, ενώ συνεργάζεται με το περιοδικό Atélier du Roman, που εκδίδει ο Λάκης Προγκίδης στο Παρίσι. Το κεμπεκιανό περιοδικό L’Actualité έχει χαρακτηρίσει τη Λυρική γενιά ως «ένα από τα 35 βιβλία που πρέπει κανείς να διαβάσει, αν θέλει να κατανοήσει το Κεμπέκ». Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί το δοκίμιό του Το τελευταίο απόγευμα της Ανιές. Δοκίμιο για το έργο του Μίλαν Κούντερα (Αθήνα, Εστία, 2005) κι ένα μέρος του άρθρου του «Για τον Φιλίπ Μυρέ» (περ. Πρόταγμα, τ. 11, Νοέμβριος 2018).